Persoonlijke gedachtespinsels over 50PLUS

zaterdag 9 januari 2021

“Fair Innings” is “Dor Hout” in een deftig jasje

 Ouderen zijn opofferingsgezind

In vervolg op en beloofd in het eerste deel van mijn blog over Code Zwart wil ik nog wat meer zeggen over het “Fair Innings Postulaat” (FIP) dat als selectiecriterium wordt gebruikt bij de vraag wie er wordt toegelaten tot de I.C. als er nog maar één bed over is voor meerdere patiënten. Het idee is dat het rechtvaardiger zou zijn om een jonger iemand voorrang te geven omdat de oudere al een groter deel van de “levenskoek” genoten heeft. Dat lijkt op het eerste gezicht aantrekkelijk, of beter gezegd aanvaardbaar. Het komt tegemoet aan een gevoel of intuïtie dat iedereen recht zou hebben op een evenredig deel van de koek. Toch is dat ongeveer dezelfde foutieve gedachte als die Donald Trump had toen hij meende recht te hebben op de verkiezingsoverwinning. Soms heb je gewoon pech en krijg je minder van de koek dan iemand anders.

Ik denk verder dat sommige ouderenbonden daarmee akkoord zijn gegaan omdat de achterban nogal opofferingsgezind is. Ouderen denken in zo’n geval in de eerste plaats aan hun eigen kinderen, en zijn dan vanzelfsprekend bereid om “een stapje terug te doen”. Het zou me niet verbazen als dat een genetisch ingebakken automatisme is. Maar moet je op dat gevoel beleid baseren ?


Selectief winkelen in de wetenschapswinkel

Anders gezegd, moeten we ons bij een politiek besluit wel uitsluitend op ons gevoel verlaten ? Want laten we duidelijk zijn, het FIP heeft helemaal niets te maken met medische wetenschap. Het valt onder het hoofdstuk Ethiek wat mij betreft, en dat is geen harde wetenschap. In ons staatsbestel zou de politiek er dus over moeten besluiten. Wat je vaak en ook nu weer ziet is dat er selectief gewinkeld wordt in de gereedschapskist van de nuttige, maar toch ook wat softe ethische wetenschap, om tot een standpunt te kunnen komen dat tegemoet komt aan de eigen (subjectieve) waarden en normen.

Als de KNMG en de politici die het FIP ondersteunen in relatie tot een mogelijke Code Zwart situatie consequent zouden zijn dan moeten ze ook een ouder iemand van de volle I.C. verwijderen om plaats te maken voor een zuigeling als die aan de poort verschijnt. Alle argumenten die kunnen worden gebruikt om dat tot een andere situatie te verklaren kunnen worden weerlegd. Deze selectieve toepassing van het FIP is al een aanwijzing dat er hier iets niet klopt. Het is werkelijk een gotspe dat men dit verkoopt onder het label "intergenerationele solidariteit" omdat die solidariteit blijkbaar een vorm van eenrichtingsverkeer is.

Fair Innings is onrechtvaardig

Laten we beginnen met vast te stellen dat het FIP impliceert dat een jonger leven meer waarde vertegenwoordigt of meer recht op bescherming heeft dan een ouder leven. Volgens mij is dat leeftijdsdiscriminatie en dat is ongewenst en in Nederland verboden. Laten we eerlijk zijn, FIP is gewoon een “dor hout redenering” in een deftig jasje.

Het FIP is gebaseerd op de gedachte dat ieder individu recht zou hebben op een minimaal of rechtvaardig deel van de koek als het om levensjaren gaat. Dat is bij nadere beschouwing in dit verband een rare gedachte. Voor geen enkel leven kan trouwens tevoren worden bepaald hoe groot de hele koek zal zijn, als u mij deze vergelijking nog even vergunt. Dat kan achteraf pas worden vastgesteld, en dus kun je niet vooraf bepalen wat een eerlijke verdeling zal zijn als je moet kiezen tussen twee levens van individuen die in dezelfde medische conditie verkeren. Maar goed, ik wil desnoods wel accepteren dat je over dit bezwaar heen zouden kunnen stappen als we hier de statistiek en kansberekening in de strijd werpen. Ook al is dat een vorm van dehumanisering overigens.

Niets geleerd van de toeslagenaffaire

Toch blijft dan de vraag of de waarde van een langer leven per definitie hoger moet worden aangeslagen dan een korter leven. Ik zie daar tenminste twee problemen. Ten eerste, wie gaat dat bepalen, en ten tweede, op grond van welke criteria ? Wat het KNMG nu voorstelt is niets anders dan een dom algoritme op grond van een kwantitatief gegeven (leeftijd) te laten bepalen wie er wordt geweigerd. Hebben we dan niets geleerd van de toeslagenaffaire zou je zeggen ? 

Je zult dus kwalitatieve criteria moeten toelaten om tot een werkelijk rechtvaardig te achten besluit te kunnen komen. Die criteria zijn echter per definitie subjectief. Ik ben van mening dat als we over het verschil tussen leven en dood praten we ons beter niet kunnen verlaten op subjectieve besliscriteria bij het geven van algemene richtlijnen. Ik heb er dus begrip voor dat de KNMG weigert om die subjectieve criteria toe te laten. Dus “eigen schuld” bij bijzonder onverantwoordelijk gedrag is daarom voor hen geen besliscriterium. Waarom dan wel en zelfs uitsluitend een niet-medisch kwantitatief en onpersoonlijk argument toelaten ? Want daarmee scheren we wel iedere oudere en iedere jongere over één categoriale kam. Een vorm van stereotypering die leeftijdsdiscriminatie wordt genoemd en die nergens anders wordt toegestaan. Het argument van de KNMG dat hiermee elk leven gelijk wordt gewaardeerd is een denkfout en pertinent onjuist. Een gered levensjaar van een jongere wordt immers hoger gewaardeerd dan een levensjaar van een oudere. Ik heb het daarom een chique dor-hout-redenering genoemd.

Eigen verantwoordelijkheid blijft

Een andere overweging is dat een protocol of algoritme niet de verantwoordelijkheid wegneemt bij de individuele beslisser. En als het er om gaat om de keuze bij een willekeurig persoon neer te leggen of via een onpersoonlijk lotingsmechanisme te laten verlopen dan kies ik voor het laatste. Dat is trouwens ook de laatste strohalm voor de KNMG als er in de voorlaatste stap sprake is van mensen van dezelfde leeftijd. Is het vanuit de ethiek bezien wel verantwoord om van een professional te vragen op basis van een protocol, dat slechts één niet-medisch criterium bevat dat kwestieus is, enorm ingrijpende beslissingen te nemen ? Kunnen we dan niet beter het toeval aan het werk laten ? En zoals eerder opgemerkt doen we dat al door het principe “wie het eerst komt, het eerst maalt” toe te passen en daar later geen correcties op aan te brengen. Ik hoop dat het kabinet consequent blijft en zich niet laat beïnvloeden door, hoe kan het ook anders, de door D66 geïnitieerde motie om niet in te grijpen bij deze levensgevaarlijke  vorm van leeftijdsdiscriminatie.

Jaap Haasnoot
kandidaat Kamerlid 50PLUS

vrijdag 8 januari 2021

Leeftijdsdiscriminatie is te allen tijde uit den boze

Argument “Fair Innings” voor toegang tot I.C. is niet overtuigend

 

Het kan blijkbaar altijd gekker

Tot mijn werkelijk onbeschrijfelijke verbazing komen organisaties waar ik tot op heden enig gezag aan toekende zoals de artsenorganisatie KNMG met een protocol om jongeren voorrang te geven tot de toegang van de Intensive Care op ouderen. Daaraan moet ik toevoegen dat dit zou moeten gebeuren als alle I.C. plaatsen vergeven zijn en als meerdere patiënten gelijk scoren op medische argumentatie. Ouderenbonden zijn er achter gaan staan en verkopen dit als een heel genuanceerde benadering. Ik viel bijna van mijn stoel toen ik dat las. Het protocol is overigens opgesteld in samenspraak met allerlei hotemetoten en men verwijst daarbij naar het “Fair Innings” argument. Er is niets genuanceerds aan het toepassen van een dom kwantitatief leeftijdsargument om de waarde van een mensenleven te bepalen. Laat ik nog toevoegen dat ik in dit stukje buiten alle medische argumentatie blijf.

Het dak is lek

Ik adviseer u om altijd goed op te letten als er een eufemisme of een of ander jargonwoord in de strijd wordt geworpen. Vaak gebeurt dat om een pil te vergulden of om banale zaken van een positief getinte beleving te voorzien. Dat is de prijs die we betalen voor een enorme overmaat aan communicatiemedewerkers in (semi-)overheidsorganisaties. Of zoals ik laatst iemand hoorde zeggen “Wij leven in een tijd waarin het niet meer erg is als het dak van een gebouw niet waterdicht is, maar als het verhaal waarom het dak niet waterdicht is maar waterdicht is”. Wat mij betreft is de redenatie met het argument van de “Fair Innings” zo lek als een mandje. Het is merkwaardig dat andere politieke partijen dat niet gezien hebben.

Uit het protocol
Aantal vlieguren is bepalend

Ik verwijs u naar de website van KBO-Brabant of ANBO die dit verhaal actief gepromoot hebben of naar de site van de KNMG voor een onafhankelijke beschrijving van wat men wil op basis van Fair Innings in relatie tot de schaarste aan I.C.-capaciteit. Het komt er op neer dat het aantal “vlieguren” die iemand gemaakt heeft bepalend gaat zijn. Dat is dus een zuiver kwantitatief criterium.

Ik leg het even op mijn eigen wijze wat beeldender uit in het volgende gedachte-experiment dat u kunt beschouwen als een soort stresstest voor het protocol.

Stresstest voor het protocol

Er is nog één plekje over in de I.C. en er staan twee ambulances voor de deur. In de ene ambulance bevindt zich de 53 jarige Koning Willem Alexander. In de andere ambulance ligt een 39 jarige zware crimineel die een levenslange straf met TBS uitzit in de gevangenis. Hij heeft Corona opgelopen omdat hij zich onverantwoord heeft gedragen tijdens een proefverlof. De medische toestand van beide slachtoffers is helemaal gelijk. De dienstdoende arts neemt dus het protocol uit de binnenzak en laat de Koning daarom niet toe tot de I.C. faciliteiten. Dit betekent dat we binnenkort een vacature hebben voor de functie Staatshoofd.

Mag ik u een vraag stellen ?

Omdat de juiste vraag formuleren soms belangrijker is dan antwoorden formuleren heb ik de volgende vragen voor u:

  1.  Denkt u echt dat het zo zal gaan ?

  2. Is het correct (dus juist) dat hier (impliciet) wordt uitgesproken dat aan een jonger leven meer waarde wordt toegekend c.q. meer levenskansen worden toegekend dan aan een ouder leven ?

  3. Is het aantal gemaakte “vlieguren” daadwerkelijk een rechtvaardig criterium ?

  4. Als daadwerkelijk en onomstotelijk kan worden vastgesteld dat “Fair Innings” de “way to go is” zouden we dan een oudere met een verwachte verblijftijd van een maand voor de boeg niet onmiddellijk uit de I.C. moeten verwijderen zodra er een baby aan de poort komt ?

  5. Wordt in dit protocol het principe “het ene leven is niet meer waard dan het andere” onverkort toegepast ?

  6.  Bent u het met mij eens dat de individuele verantwoordelijkheid van beslissers blijft bestaan ondanks een richtlijn of protocol ?
     
  7. Mogen we beslissers in de positie brengen dat ze op basis van dit protocol besluiten moeten nemen ?

Intergenerationele solidariteit[1]

Ik moet mijn stukje kort houden van mijn echtgenote, dus u mag de antwoorden voor dit moment zelf bedenken. Laat ik zeggen dat ik mijn naam niet onder zo’n protocol zou durven zetten. Dat staat los van het feit dat de kans dat op grond van leeftijd gediscrimineerd zal gaan worden redelijk klein is omdat er zoveel andere wegingsgronden aan vooraf gaan. Dat is niet relevant want het gaat hier om het principe. Het feit dat men nadrukkelijk vermeld in het protocol dat er niet gediscrimineerd mag worden op allerlei kenmerken zoals ras e.d. maar dat men onder aanroeping van de term “intergenerationele solidariteit” daarvan leeftijd uitsluit is veelzeggend en verontrustend.

Wat ben ik blij dat mijn partij 50PLUS zich als een van de weinigen in Nederland tegen deze vorm van leeftijdsdiscriminatie verzet heeft. En wat ben ik bedroefd dat het nodig is om dit soort stukjes te moeten schrijven. In een volgende blog zal ik verder ingaan op de hierboven gestelde vragen en met antwoorden komen.

Jaap Haasnoot
kandidaat Kamerlid 50PLUS



[1] Pas op: jargonwoord, dus er is iets te verbloemen of mooier te maken !

 

donderdag 7 januari 2021

Feestelijke heropening van deze blog

Heden verklaar ik deze blog voor geopend. Het was een al langer bestaande pagina die enige tijd in winterslaap is geweest. Het idee is om de komende weken hier weer regelmatig de nodige en minder nodige waarnemingen en gratis adviezen te publiceren die u helpen in de dagelijkse strijd om de wereld nog te kunnen begrijpen. Dat doe ik als kandidaat-Kamerlid voor 50PLUS in de komende Tweede Kamerverkiezingen. Daaruit kunt u afleiden dat ik me zal richten op zaken die verband houden met politiek en maatschappelijke ontwikkelingen. Er komt genoeg voorbij om kwaad, verontrust of verwonderd over te zijn. Dat ga ik eens lekker van me afschrijven. Maar misschien heeft de lezer er ook nog wat aan, en als dat tot reacties leidt des te beter. Dan helpen wij elkaar om samen tot een nog beter begrip te komen.

Maar eerst even een stukje propaganda om er een beetje in te komen:

 

 
 
Ik groet u recht hartelijk.
 
Jaap Haasnoot