50PLUS moet nu doorpakken !

 

50PLUS is gedecimeerd

De verkiezingsuitslag is voor 50PLUS desastreus verlopen, daar is geen discussie over. Ik denk dat er ook geen enkele discussie is over de oorzaak daarvan. De campagneboodschappen werden ruimschoots overschaduwd door andere informatie die uitstraalde dat (zoals de pers dat graag omschrijft)  “de oudjes weer ruziemakend over straat gingen”. Dat is overigens geen verwijt aan de pers. Ouderenpartijen hebben nu eenmaal meer dan andere partijen het stigma dat ze ruziepartijen zijn. En dus ligt het voor de hand dat de pers dit aansprekende beeld keer op keer uit de kast trekt als daar aanleiding voor is of lijkt te zijn. Een partij als het CDA, waar momenteel een complete burgeroorlog woedt, wordt wat dit betreft veel voorzichtiger benadert. Ook andere partijen waar regelmatig een richtingenstrijd woedt of waar anderszins periodiek een strijd om de macht wordt gevoerd hebben minder te vrezen van een dergelijk stigma. Zij worden in voorkomende gevallen door de buitenwereld dus met meer empathie benaderd. Dat is een gegeven waar je als partij rekening mee moeten houden en waar je op de juiste manier mee moet omgaan.

De geschiedenis herhaalt zich

De voormalige partijvoorzitter Geert Dales heeft destijds bewust op een verkeerde manier gebruik gemaakt van deze zwakke plek van 50PLUS. Nadat zijn staatsgreep binnen de partij mislukt was heeft hij in een bewuste actie om de partij schade toe te brengen het frame van de ruziepartij met veel succes aan de man gebracht. Het verhaal ging er op televisie bij de babbelprogramma’s in als Gods woord in een ouderling. De feiten waren anders. Er waren minder dan 10 mensen die ruzie hadden gemaakt met de partij. Dat waren degenen die samen met de voormalig voorzitter wat baantjes hadden willen regelen. De partij werd echter in de peilingen, waar ze toen op 10 zetels stond, direct gedecimeerd. Dat was ook mede mogelijk doordat er vanuit de partij niet of niet adequaat werd gereageerd op deze poging om 50PLUS in diskrediet te brengen. De vereniging 50PLUS was destijds zonder voorzitter volledig stuurloos, wat iets zegt over de rest van het toenmalig bestuur. En de volksvertegenwoordigers zijn destijds ook passief gebleven, of hebben de verkeerde dingen gedaan, wat ook veelbetekenend is.

Kamikaze actie bijna geslaagd

De geschiedenis heeft zich nu dus herhaald met de recente Tweede Kamerverkiezingen. Er waren mensen binnen 50PLUS die er brood in zagen om een conflict te entameren teneinde daarmee eigen doelstellingen na te streven. Laat ik er niet omheen draaien, het ging weer om baantjes. Een verschil van mening over de precieze uitleg van een onderdeel van het verkiezingsprogramma was niet meer dan een aanleiding die men voor dat doel heeft benut. En weer werd actief de pers benaderd, en opnieuw hebben we vanuit de partij geen geslaagde acties gezien om het conflict te neutraliseren. Het is volkomen begrijpelijk dat de kiezer in onzekere tijden daar geen brood in ziet. Het resultaat was ook op voorhand duidelijk nadat de shit de ventilator raakte. Ik neem ook direct aan dat de partij geheel zou zijn weggevaagd als de heer Omtzigt met een eigen partij had meegedaan, zoals een recente peiling ons wil doen geloven. Het is in ieder geval duidelijk dat 50PLUS op een belangrijk tweesprong staat in haar geschiedenis. Gewoon doorgaan op dezelfde route of de koers verleggen ?

Wat moet er gerepareerd worden ?

Uitgangspunt moet natuurlijk zijn dat een politieke partij er niet is als leuke hobby voor mensen die er in participeren, maar dat er impact moet zijn op de samenleving. Een partij heeft alleen bestaansrecht als ze in staat is om (op directe en indirecte wijze) haar idealen en ideeën naderbij te brengen. Mijn analyse is dat het probleem van 50PLUS niet zozeer bestaat uit kwesties die liggen op het gebied van de inhoud van het programma, de ideologie of de waarden waarop die gebaseerd is. Natuurlijk zijn er bij 50PLUS, net als bij elke andere partij overigens, onderling verschillen van mening over onderdelen van het programma. Daar kun je intern over praten en er afspraken over maken op basis van democratische uitgangspunten. Daar zullen ook wel eens fouten bij worden gemaakt. Maar dat is allemaal oplosbaar als je beschikt over een adequate organisatie, passende structuren, een voldoende hecht esprit de corps c.q. een hechte interne cultuur, en de juiste mensen op de juiste plaats. Dit rijtje omvat in mijn visie alle zaken die 50PLUS nu snel op een rijtje moet krijgen wil de partij een kans op overleven hebben.

Succesvoorwaarden voor herstel

Alleen als de partij die succesvoorwaarden goed kan regelen zie ik op enige termijn een groei naar een invloedrijke positie in het politieke landschap nog als haalbaar. De doelgroep is er, en als de partij zich vervolgens kan positioneren als een effectieve middenpartij met gezond-verstand-politiek, gebaseerd op waarden van fatsoen en rechtvaardigheid, dan is er een kans op herstel en expansie. De mateloze populariteit van Pieter Omtzigt laat zien dat er wat dat betreft echt een gat in de markt zit. Het tijdperk van de teflonpolitici die vooral in achterkamertjes opereren is tanende, de traditionele partijen zijn op de terugweg. De opleving van de VVD is een tijdelijke, na Rutte komt het zwarte gat. Een periode met steeds meer goed opgeleide en assertieve ouderen die zich niet meer laten koeioneren is aangebroken. Voor die groep kan 50PLUS een redelijk alternatief worden.

Nieuw leiderschap

50PLUS moet zoals gezegd om succesvol te kunnen zijn dus op overzienbare termijn op drie gebieden problemen oplossen. Dat zijn kwesties rond organisatie, cultuur en met betrekking tot een adequate bemensing. Het is van belang te constateren dat die drie probleemvelden nauw met elkaar verbonden zijn. Laat ik om deze blog af te ronden daar nog het volgende over zeggen. Elke organisatie kent net als individuele personen ontwikkelingsfasen die noodzakelijkerwijs volgordelijk doorlopen moeten worden. In Nederland heeft Lievegoed daar veel over geschreven. Verschillende auteurs hanteren verschillende benamingen voor deze fasen. Kort samengevat komt het er op neer dat verondersteld wordt dat er na de pioniersfase van een organisatie een organisatiefase en een integratiefase wordt doorlopen. De overgang tussen deze fasen wordt vaak gekenmerkt door een crisis en elke fase heeft een eigen vorm van leiderschap nodig.

50PLUS is blijven steken in haar ontwikkeling

In mijn waarneming is 50PLUS te lang blijven hangen in de pioniersfase. Die fase wordt in het algemeen gekenmerkt door improviseren en door autocratisch gedrag van de oprichter. Rollen en taken van sleutelfiguren en van gremia zijn in deze fase ook onvoldoende gedifferentieerd. Dat patroon past prima in de opbouwfase maar kan op een later moment een handicap worden. In die situatie zit 50PLUS. De leiding van de partij moet in het licht van de huidige crisis daarom over haar eigen schaduw springen. Het bestuur van de partij is onderdeel van het probleem en moet er tegelijkertijd voor zorgen dat die acties in gang worden gezet die er voor zorgen dat 50PLUS de overgang kan maken naar de volgende fase in haar ontwikkelingsproces. Dat gaat niet vanzelf en misschien zijn daar andere mensen voor nodig. In feite is dat dezelfde situatie waarin Nederland als geheel verkeert. De neoliberale fase loopt op zijn eind, er zijn nu andere mensen nodig om Nederland op een andere wijze te kunnen besturen. De kiezers hebben deze beslissing voor de BV Nederland nog even uitgesteld. Ze hebben hun gevoel laten spreken en hebben gekozen voor zekerheid c.q. Rutte. Het is de vraag of Rutte past bij de volgende ontwikkelingsfase van Nederland. De leden van 50PLUS moeten nog besluiten over de toekomst van hun eigen organisatie. Ik hoop dat ze hun verstand gebruiken.

Jaap Haasnoot
lid Provinciale Staten Zuid Holland voor 50PLUS